Dobór właściwego materiału do konkretnego ubrania, jeżeli chce się uzyskać odpowiedni efekt, to dość złożona kwestia. Ilość możliwych kombinacji jest ogromna, ponieważ zarówno rodzajów materiałów, jak i fasonów ubrań, mamy mnóstwo. Dziś przedstawię Wam kluczowe zagadnienia, które pomogą Wam usystematyzować tę rozległą, ale jednak bardzo przydatną wiedzę.
Naturalne czy syntetyczne?
Włókna, z których powstają materiały, dzielą się na naturalne i chemiczne. Włókna naturalne to te powstające w oparciu o surowce naturalne: roślinne (len, bawełna, bambus) oraz zwierzęce (wełna, jedwab naturalny). Oczywiście to je lubimy najbardziej,bo to w nich nasza skóra najlepiej oddycha. Osoby, które mają wrażliwą skórę, bardzo często świadomie decydują się na odzież z włókien naturalnych. Podobnie jest z wyborem materiału na ubrania i akcesoria dla małych dzieci, których skóra jest również bardzo wrażliwa. I tak na przykład jeżeli szukacie tkaniny na pościel, aby dać odpocząć skórze w czasie snu, z pewnością z pewnością będziecie chcieli wybrać włókna naturalne (len lub bawełnę).
Włókna chemiczne – jak się pewnie domyślacie, powstają w oparciu o proces chemiczny. Różne nowe technologie na przestrzeni kilkudziesięciu lat mocno poszerzyły wybór materiałów z tej kategorii. Bardzo dużo działo się w tym czasie w zakresie materiałów technicznych np. na specjalistyczną odzież sportową. Mimo to, w przeciwieństwie do naturalnych, włókna chemiczne wzbudzają nasze podejrzenia. One też dzielą się na włókna syntetyczne i sztuczne. Włókna syntetyczne rzeczywiście powstają w wyniku reakcji chemicznych i nasze delikatne skóry niekoniecznie będą je lubiły. Są to np.: poliester, nylon, akryl. Ten ostatni powinien być Wam dobrze znany z niedrogich swetrów z sieciówek. Niestety po kilku założeniach taki sweter zmechaci się, a włosy będą się mocno elektryzować podczas wkładania i zdejmowania ubrania)
Sytuacja wygląda dużo lepiej w przypadku włókien sztucznych. Te również powstają w laboratorium, ale surowce przetwarzane do ich powstania pochodzą z przyrody. Popularna i kochana (również przeze mnie) wiskoza zalicza się właśnie do tej grupy. Powstaje ona celulozy. To z niej uszyte jest całe mnóstwo wygodnych, lekkich i dość miękkich koszul czy zwiewnych sukienek na co dzień. Wzorem dla tych włókien są te naturalne. Rzeczywiście posiadają ich zalety jak przewiewność i delikatność, ale podobnie jak one, gniotą się bardzo mocno. Poza wiskozą do tej grupy zalicza się między innymi acetat, cupro i tencel.
Podsumowując – jeśli szukamy materiału na odzież, która ma mieć bezpośredni kontakt z naszym ciałem, bezdyskusyjnie włókna naturalne będą najlepszym wyborem. Jeżeli jednak szukamy tkaniny na garnitur, posągową suknię lub odzież sportową, będziemy potrzebować materiału o szczególnych cechach. Sprawia to, że często nie mamy wyboru i musimy zdecydować się na mieszanki czy nawet włókna chemiczne.
Sprężyste czy podatne na zagniecenia?
Skład materiału ma także ogromny wpływ na gniotliwość ubrania. Jeżeli chcielibyśmy mieć ubranie niepogniecione przez cały dzień użytkowania, musimy się zgodzić na choćby domieszkę włókien syntetycznych. Przygotowanie ich w laboratorium pozwoliło je opracować tak, aby włókna były elastyczne i odporne na zagniatanie. Dlatego czasem warto zgodzić się na domieszkę syntetyku w wełnianych tkaninach przeznaczonych na garnitury. To właśnie ona zapewni efekt jak spod żelazka. Podobne kompromisy zawieramy także podczas doboru tkanin na suknie wieczorowe czy ślubne.
Kolejnym czynnikiem, który będzie wpływał na gniecenie się ubrania jest grubość materiału. Grubsze włókna naturalne (np. wełna) będą gniotły się dużo bardziej niż te cienkie. Podobnie jest z materiałami syntetycznymi – te ultra cienkie też potrafią się nieco zagnieść, jednak poziom zagniecenia będzie dużo mniejszy niż przypadku cieniutkiego jedwabiu, bawełny czy lnu.
Grube czy cienkie?
Wątek grubości materiału jest bardzo istotny. Jest tu sporo oczywistości: im grubszy materiał, tym cieplejszy. Im grubszy, tym mniej podatny na zagniecenia, tym cięższy. Zagadnienie jest jednak nieco bardziej złożone. Grubość materiału najlepiej określana jest przez wartość zwaną gramaturą. Jest to jednostka określająca wagę 1 metra kwadratowego materiału w gramach. Najprościej ujmując: im grubszy materiał tym cięższy, zatem gramatura wyższa. Napisałam dla Was o tym oddzielny tekst. Znajdziecie go tutaj.
Jednak jeśli mówimy o układalności materiału, jego lekkości, leistości, to wiążą się one nie tylko z jego grubością czy gramaturą. Bardzo dużo zależy od składu materiału oraz splotu. Jeżeli zestawimy ze sobą wiskozę i jedwab o tej samej gramaturze, ich układalność będzie rzeczywiście podobna, ale jednak to jedwab będzie lżejszy. Decyzję o wyborze między wiskozą a jedwabiem podejmiemy w zależności od efektu jaki chcemy uzyskać. Wiskoza będzie nieco bardziej leista. Ale także wewnątrz danego rodzaju włókna znajdujemy wiele różnic. Tkanina wiskozowa będzie stabilna i bardziej sucha, natomiast dzianina z wiskozy będzie już bardzo elastyczna i mięsista. Dodatkowo będzie znów dużo bardziej leista od tkaniny. Podobne różnice możemy znaleźć w przypadku jedwabiu. Szantung jedwabny będzie lekki i suchy idealny na bardziej geometryczne fasony, eleganckie garnitury czy bluzki typu “pudełko”. Będzie raczej sterczał wokół naszej sylwetki aniżeli opadał swobodnie wzdłuż ciała. Ale już efekt lejący zapewni nam muślin albo żorżeta jedwabna, która jest tak opracowana, że idealnie sprawdzi się do delikatnych, lejących się, zwiewnych form.
Podobne różnice możemy wskazać na poziomie utrzymania ciepła. Wełna czy ciepły materiał na bluzę będzie dość gruby, tym samym ciężki. Ale polar, który zapewni nam już ten sam poziom izolacji termicznej, będzie miał niższą gramaturę. Włókna z których powstaje są bardzo lekkie. Czyni to z polaru doskonały materiał na odzież sportową. A zatem – na układalność materiału oraz jego właściwości wpływa kilka czynników – główne to skład, rodzaj splotu, grubość/gramatura. Nie ukrywam, że najlepiej poznawać układalność materiałów poprzez ich dotykanie. Dziś jednak coraz częściej kupujemy materiały przez internet. Aby nieco bardziej zorientować się z jakim typem materiału mamy do czynienia, poza składem sprawdzamy właśnie gramaturę. Jak w jej wartościach się zorientować pisałam tutaj.
Stabilne czy elastyczne?
Kolejną niezwykle istotną kwestią jest to, czy materiał jest elastyczny czy stabilny. Tu chcę zwrócić Waszą uwagę na bardzo ważny podział materiałów na tkaniny i dzianiny. Tkaniny to materiały, które powstaje w procesie tkania. Nitka wątku i osnowy tworzą splot. Dzianiny powstają w procesie dziania. Proces ten jest podobny do pracy na szydełku i podobnie jak tu powstają oczka. Taki łańcuszkowy system produkcji materiału zapewnia mu bardzo dużą elastyczność. I to właśnie owa elastyczność jest podstawową różnicą w tych typach materiałów. Najprościej mówiąc tkaniny są stabilne, a dzianiny elastyczne. Dodam też, że tkaniny również mogą być elastyczne i rozciągliwe, ale skala jest zdecydowanie mniejsza niż w przypadku dzianiny. Pewną sprężystość tkaninom mogą zapewnić dwie rzeczy: rodzaj splotu oraz dodatek elastanu. W drugim przypadku rozciągliwość uzyskujemy dzięki dodaniu do składu tkaniny włókien elastanu (inaczej spandexu), które powstają z kauczuku i są dzięki temu bardzo elastyczne. Znanym nam dobrze efektem takiej mieszanki są np. dżinsowe spodnie typu rurki.
Dzianiny również mogą posiadać w składzie elastan. Wtedy są jeszcze bardziej sprężyste, niż zapewnia sam proces przygotowania dzianiny. Dzianina bowiem jest sprężysta sama w sobie – również bez dodatku spandexu. Dlatego świetnie się sprawdzi na bluzy, luźne tuniki czy sukienki. Jeśli jednak zależy nam na zgrabnych spodniach dresowych, które po kilku założeniach nie będą miały wypchanych kolan, warto zakupić dzianinę, która ma w składzie elastan. To on zapewnia pełną sprężystość włókien. Dzięki niemu włókna wracają na swoje miejsce, zamiast trwale się odkształcać.
Podsumowując: nasze koszule, garnitury, spodnie casualowe, zwiewne sukienki, pościel są wykonane zazwyczaj z tkanin. Natomiast spodnie i bluzy dresowe, legginsy, topy i podkoszulki, elastyczne tuniki oraz sukienki czy kostiumy kąpielowe uszyte są z dzianin. Zarówno tkaniny jak i dziany mogą być wykonane z włókien naturalnych jak i chemicznych. Poza składem tak tkaniny jak i dzianiny dzielą się na kilka typów, ale to kolejny obszerny temat, o którym opowiem Wam w oddzielnym tekście już niedługo.